႐ိႈက္ခ္ အိဗ္နိ နဖီးစ္ (ရ.ဟ)

အစၥလာမုအလိုင္ကြမ္ ဝရဟ္မသုလႅာဟိ ဝဗရကဟ္္

ဒီတစ္ခါလည္း ညီအစ္ကိုေတာ္၊ ညီအစ္မေတာ္ မ်ားကို သာသနာေရးနဲ႕သိပၸံ၊ ဝိဇၨာ စြယ္စုံပညာရွင္ၾကီး ေနာက္တစ္ဦးနဲ႕မိတ္ဆက္ေပးပါဦးမယ္။
ဒီပညာရွင္ၾကီးက ေတာ့ ႐ိႈက္ခ္ အိဗ္နိ နဖီးစ္ ပါ။ ပညာရွင္ၾကီးရဲ့ နာမည္အျပည့္အစုံကေတာ့အလာအုဒ္ဒီးန္ အဘူလ္ဟစန္ အလီအိဗ္နိ အဗီဟဇမ္
အလ္ကု႐ိုက္ရွ္ရွီအဒ္ဒိမတ္ရွ္ကီပါ။ ပညာရွင္ၾကီးဟာအသြယ္သြယ္ေသာေဆးပညာရပ္မ်ားရဲ့ ပါရဂူၾကီးတစ္ဦးအေနနဲ႕ထင္ရွားေသာ္လည္းဒႆနိက
ေဗဒ၊ သမိုင္းပညာ၊ တကၠေဗဒ၊နကၡတၲေဗဒ၊ ဥပေဒ ပညာရွင္ စတဲ့ ဂုဏ္ပုဒ္ေတြကိုလည္း ပိုင္ဆိုင္ခဲ့သူပါ။ ကုရ္အာန္ကိုအာဂုံေဆာင္ခဲ့တဲ့ ဟာဖိဇ္
တစ္ဦးလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဟဒီးဆ္ သိပၸံဆိုင္ရာ ပညာရွင္ၾကီးတစ္ဦးျဖစ္ျပီး ရွာဖြီဓမၼသတ္ ပညာရွင္ၾကီးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ပညာရွင္ၾကီးဟာ C.E ၁၂၁၃ ခု ဆီးရီးယားႏိုင္ငံ ဒမတ္စ္ကတ္စ္ျမိဳ႕မွာ ဖြားျမင္ခဲ့ပါတယ္။ ကု႐ိုက္ရွ္ အာရပ္အႏြယ္ဝင္ တစ္ဦးပါ။ အဲဒါေၾကာင့္လည္း
ပညာရွင္ၾကီးကိုအလ္ကု႐ိုက္ရွ္ရွီအဒ္ဒိမတ္ရွ္ကီလို႕ေခၚေဝၚတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒမတ္စ္ကတ္စ္္ရွိေဆး႐ုံနဲ႕တြဲထားတဲ့ ေဆးေကာ္လိပ္ကေန ေဆးပညာ
သင္ၾကားခဲ့ပါတယ္။ C.E ၁၂၃၆ ခုေလာက္မွာ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံ ကိုင္႐ိုျမိဳ႕ကို ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္ခဲ့ျပီး ကိုင္႐ိုျမိဳ႕ကအန္နစ္ရီေဆး႐ုံၾကီးမွာေက်ာင္းအုပ္ၾကီး
တာဝန္ကို ထမ္းေဆာင္ခဲ့ရင္း ခြဲစိတ္ကုေဆးပညာရွင္ၾကီးမ်ားစြာ ကိုသင္ၾကားပို႕ခ်ေမြးထုတ္ ေပးခဲ့ပါတယ္။

ပညာရွင္ၾကီးဟာ ကိုင္႐ိုျမိဳ႕ အလ္မန္ဆူရီယာ ေဆး႐ုံၾကီးမွာလည္း သမားေတာ္ခ်ဳပ္ၾကီးအျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ပါေသးတယ္။ အသက္ ၂၉ႏွစ္
အရြယ္မွာ သူ႕ရဲ့အေက်ာ္ၾကားဆုံး စာအုပ္ျဖစ္တဲ့ “အိဗ္နိ ဆီနာ၏ခႏၶာေဗဒ ေဆးက်မ္း အဖြင့္က်မ္း” ကို ျပဳစုခဲ့ပါတယ္။ (ပညာရွင္ၾကီး အိဗ္နိဆီနာနဲ႕
လည္း ညီအစ္ကိုေတာ္၊ ညီအစ္မေတာ္ မ်ားကို ေနာက္ေတာ့ မိတ္ဆက္ေပးပါ့မယ္) ေျမာက္မ်ားစြာေသာ ခႏၶာေဗဒဆိုင္ရာေတြ႕ရွိခ်က္ အသစ္ေတြကို
အဲဒီစာအုပ္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ “အရွ္ရွာမိလ္ဖြိလ္သြိဗ္” “The Comprehensive Book on Medicine” ဆိုတဲ့ ေဆးပညာစြယ္စုံက်မ္းၾကီးကို
ျပဳစုခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ ေဆးပညာစြယ္စုံက်မ္း ကို အတြဲ (၈၀) အထိဘဲ ျပဳစုႏိုင္ခဲ့ရွာပါတယ္။ အဆုံးမသတ္ခင္ဘဲသူဟာကြယ္လြန္သြားရွာခဲ့လို႕ပါ။ အဲဒီ
အဆုံးမသတ္ခဲ့တဲ့ အတြဲ (၈၀) ေဆးပညာစြယ္စုံက်မ္းၾကီးဟာ သူ႕ေခတ္မွာ အၾကီးဆုံးေဆးပညာစြယ္စုံက်မ္းၾကီးျဖစ္ခဲ့႐ုံမက ယေန႕ေခတ္တိုင္အဲဒီ
က်မ္းၾကီးေလာက္ မ်ားျပားတဲ့ေဆးပညာအေၾကာင္းအရာေတြပါတဲ့က်မ္းမ်ိဳးယေန႕အထိမေပၚဖူးေသးပါဘူး။

သူ႕ရဲ့အလြန္ထင္ရွားတဲ့ ေဆးသိပၸံသုေတသနေတြ႕ရွိခ်က္ ၾကီးကေတာ့ ႏွလုံး၊အဆုတ္ေသြးလည္ပတ္မႈစနစ္ကို မွန္ကန္တိက်စြာေဖာ္ထုတ္ခဲ့ျခင္းပါဘဲ။
သူဟာသူ႕အရင္ရွိခဲ့တဲ့ ဂရိပညာရွင္ၾကီး “ဂလန္” (ေဂလန္) ရဲ့ ေသြးလည္ပတ္မႈစနစ္ အယူအဆဟာမွားေၾကာင္းသက္ေသျပခဲ့ျပီး မွန္ကန္တဲ့အယူအဆ
ကို ေဆးေလာကအား သင္ေပးခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ့သင္ၾကားခ်က္ေတြဟာ က်မ္းေတြအျဖစ္တည္ရွိခဲ့ေပမယ့္ တစ္ခါမွာက်မ္းတစ္ခ်ိဳ႕ဟာ ေပ်ာက္ပ်က္သြား
ခဲ့ပါတယ္ (ခ႐ူးဆိတ္နဲ႕မြန္ဂိုေတြရဲ့တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ ပ်က္စီးသြားတယ္လို႕ယူဆပါတယ္၊ ဒါကြၽန္ေတာ့္ယူဆခ်က္သက္သက္ပါ၊ မွန္မမွန္ကြၽန္ေတာ္အာမ
မခံႏိုင္ပါဘူး။ ဆက္လက္ ေလ့လာၾကေစလိုပါတယ္။) သို႕ေပမယ့္လည္း ေသြးလည္ပတ္မႈ ဆိုင္ရာေတြ႕ရွိခ်က္ပါဝင္တဲ့ သူျပဳစုခဲ့တဲ့ က်မ္းကေတာ့အီတလီ
ႏိုင္ငံဗင္းနစ္ျမိဳ႕မွာ အာရဗီဘာသာစာေပနဲ႕ရွိေနခဲ့ျပီး လက္တင္ဘာသာကို လည္းျပန္ဆိုခဲ့တယ္လို႕ ပညာရွင္ေတြကယူဆၾကပါတယ္။ ႐ိႈက္ခ္ အိဗ္နိနဖီးစ္
က ေသြးလည္ပတ္မႈဆိုင္ရာစနစ္ကိုေတြ႕ရွိက်မ္းျပဳျပီးေနာင္ႏွစ္ေပါင္း၃၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ ၾကာေတာ့ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးေဆးသိပၸံပညာရွင္ၾကီး (C.E ၁၅၇၈-
၁၆၅၇) ဝီလီယမ္ဟာေဝး က ႏွလုံးေသြး လည္ပတ္မႈစနစ္ကို အေသးစိတ္သုေတသနျပဳျပီး ကမၻာကိုျပန္လည္တင္ျပဳ အက်ိဳးျပဳခဲ့ပါတယ္။ သူတင္ျပခဲ့တာ
ဟာ ပိုမိုအေသးစိတ္ေပမယ့္ ေသြးလည္ပတ္မႈစနစ္ဆိုင္ရာ ဇီဝကမၼေဗဒရဲ့ဖခင္ၾကီး ဆိုတဲ့ဂုဏ္ပုဒ္ကိုေတာ့ ႐ိႈက္ခ္ အိဗ္နိနဖီးစ္ က ရခဲ့ပါတယ္။ ကမာၻ့သမိုင္း
မွာ ေသြးလည္ပတ္မႈစနစ္ ကို ပထမဦးဆုံးမွန္ကန္စြာတင္ျပခဲ့တဲ့အတြက္ပါ။

အင္န္ဆိုင္ကလေပးဒီးယားဘရိတာနိကာ အလိုအရ ႐ိႈက္ခ္ရဲ့ဒီေတြ႕ရွိခ်က္ကို ၂၀ ရာစုက်မွ ကမ ၻာက အာ႐ုံစိုက္မိခဲ့တယ္လို႕ဆိုပါတယ္။)သူ႕ရဲ့လူသား
အက်ိဳးျပဳ၊ ကမ ၻာ့ေဆးေလာက ကိုျပဳခဲ့တဲ့ အျခားစြမ္းေဆာင္ခ်က္ ေတြလည္းရွိပါေသးတယ္။ သူဟာ ေအာ္ေတာ့ပ္စီ (ေခၚ) လူေသအေလာင္းအားခြဲစိတ္
ျဖတ္ေတာက္ သုေတသနျပဳျခင္း၊ ခြဲစိတ္ကုေဆးပညာ၊ မ်က္စိခြဲစိတ္ကုပညာ၊ ခႏၶာေဗဒ၊ ဇီဝကမၼေဗဒ စတဲ့ေဆး သိပၸံဘာသာရပ္ေတြနဲ႕ပတ္သတ္ျပီးလည္း
ေျမာက္မ်ားစြာေသာ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြ ကိုမွတ္တမ္းတင္ခဲ့ျပီး ေနာင္လာေနာက္သားပညာရွင္ေတြကိုလမ္းေဖာက္ေပးခဲ့သူပါ။ ကမ ၻာ့သမိုင္းမွာ ႐ိႈက္ခ္အိဗ္နိ
နဖီးစ္ လိုမုစ္လင္မ္စြယ္စုံပညာရွင္ၾကီးေတြ အမ်ားၾကီးေပၚထြန္းခဲ့ေၾကာင္းေနာက္လာမယ့္ပို႕စ္ေတြမွာဖတ္႐ႈရပါလိမ့္မယ္။ ပညာရွင္ၾကီးဟာ C.E ၁၂၈၈ ခုႏွစ္
အီဂ်စ္ႏိုင္ငံကိုင္႐ိုျမိဳ႕မွာဘဲ အလႅာ့ဟ္အမိန္႕ေတာ္ခံယူခဲ့ပါတယ္။ (အင္းန္နလိလႅလာဟိဝအင္းန္နအိလိုင္ဟိရာဂ်ိအူးန္။) သူကြယ္လြန္ျပီးေနာက္သူေဆးက်မ္း
ေတြျပဳစုခဲ့လို႕ ဂုဏ္ျပဳဆုရရွိခဲ့တဲ့ဓနဥစၥာေတြနဲ႕ တည္ေဆာက္ထားတဲ့သူ႕ရဲ့အိမ္၊ စာၾကည့္တိုက္နဲ႕ေဆးခန္းတို႕ကိုအလ္မန္ဆူရီယာေဆး႐ုံၾကီးသို႕ လႈဒါန္းခဲ့
ပါတယ္။ (ရဟ္္မသုလႅာဟ္ အလိုင္ဟ္) ကြၽန္ေတာ္ခုေရးျပခဲ့တဲ့ ပညာရွင္ၾကီးရဲ့အရည္အခ်င္း၊ စြမ္းေဆာင္ခ်က္ စတာေတြဟာပညာရွင္ၾကီး အေၾကာင္းေတြထဲ
က တစ္ကယ့္ကိုနည္းနည္းေလးပါ။

စာဖတ္သူေတြအေနနဲ႕ မိမိဘာသာဆက္လက္ေလ့လာၾကပါလို႕ တိုက္တြန္းႏိႈးေဆာ္၍အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္ ဤပညာရွင္ၾကီး(ရဟ္္မသုလႅာဟ္ အလိုင္ဟ္)ကဲ့
သို႕ စြယ္စုံပညာရွင္ၾကီးေနာက္ထပ္အမ်ားၾကီး မုစ္လင္မ္မ်ားထဲမွ ေပၚထြက္လာႏိုင္ေစရန္ ျပဳေပးသနားေတာ္မူပါဟု ေတာင္းဆုဒုအာျပဳရင္း ႐ိႈက္ခ္အိဗ္နိနဖီးစ္
အား ညီအစ္ကိုေတာ္၊ ညီအစ္မေတာ္မ်ားနဲ႕မိတ္ဆက္ေပးျခင္းကိုအဆုံးသတ္လိုက္ပါတယ္ခင္ဗ်ား။

The Sage